China Daily / Sanjeev Krishna & Yolanda Augustin
İngilizler çoğu zaman, 2. Dünya Savaşı’ndaki “kahramanca” Dunkirk çekilmesinden yakın zamandaki Avrupa Birliği’nden (AB) çıkış için minimum koşullarda sağlanan Brexit anlaşmasına kadar, şüpheli başarılardan gurur duyarlar.
Covid-19 aşısının İngiliz topraklarında geliştirilmesi gerçek bir zaferdi. Yine de ikinci doz aşıların vurulmasını geciktirerek, hükümeti bu başarıyı ve genel salgını kontrol altına alma stratejisini baltalayacak.
İngiltere’de şimdiye kadar onaylanan üç aşının üreticileri -ülkede geliştirilen AstraZeneca/University of Oxford DNA aşısı, Pfizer/BioNTech ve Moderna mRNA aşıları- ikinci doz aşıların ilk dozdan 3-4 hafta sonra yapılmasını öneriyor. Fakat İngiltere hükümeti iki aşı arasında 12 hafta aralık bırakmaya karar verdi.
Bu kararı savunanlar ilk dozun klinik hastalıkların ilk aşama korumasının çoğunu sağladığını, hâlbuki ikinci dozun muhtemelen korumanın sürekliliği ile ilgili olduğunu ileri sürüyorlar. Halk sağlığı krizinin aciliyeti koşullarında -ve gelecekte tedarik gecikmeleri ya da kıtlık olması ihtimalleri dikkate alındığını- sınırlı dozları daha geniş biçimde dağıtmak küçük bir grubu tamamen aşılamaktan daha iyi bir seçenek gibi görünüyor.
İNGİLTERE HÜKÜMETİ İKİ AŞI ARASINDA 12 HAFTA ARALIK BIRAKMAYA KARAR VERDİ
Ama büyük potansiyel riskler var. Başlangıç olarak, bazı doktorlara ikinci doz aşı için verilen randevuları iptal etmeleri tavsiye edildi. İlk doz aşıyı vurulmadan önce, bu hastaların iki dozu belirli bir zamanda yaptırmayı kabul etmesi gerekiyor. Zamanı değiştirmek bu yüzden, hastalara yeni belirlenen zamana uymak ya da eski belirlenen zamanda ısrar etme seçenekleri verilmediği sürece etik bir ihlale yol açıyor.
Bu seçeneğin inanılır olması için, yeni aşı zamanlaması ile ilgili bütün bilgilerin açıklanması gerekir. Ancak feci şekilde 12 haftalık zamanla ilgili bilgi, verilmiyor. Aslında gecikmenin etkiyi azaltmayacağı iddiaları ve hatta bağışıklık düzeyini (antikor düzeylerini) artırabileceği iddiaları sadece tek bir aşının denemelerinden elde edilen sonradan yapılma analize dayanıyor.
Bu analiz bir hata ile başladı: AstraZeneca-Oxford aşısının denemelerinde küçük bir gönüllü alt grubuna yanlışlıkla ilk doz az miktarda verildi. Ondan sonra, muhtemelen yanlışlığın araştırılması gerektiği için, ikinci doz geciktirildi.
Dolayısıyla, yeni bir inceleme yapıldı. Bu inceleme dozu belirlemedi hatanın bir büyük buluş olduğunu ortaya koydu; daha az ilk doz aslında aşıyı daha etkili yapıyordu. Ardından yapılan ikinci analiz geciktirilen ikinci dozun da etkililiği artırmada bir rol oynadığını ileri sürdü. İkinci dozun uzatılmasının sonuçlarını denemek için, normalde beklenen, ek klinik testler yapılmadı.
AŞININ İKİNCİ DOZUNUN GECİKMESİ HANGİ ZARARLARA NEDEN OLUR?
Aksine, İngiliz Tıp yetkilileri AstraZeneca-Oxford için iyi olan şeyin Pfizer/BioNTech ve Moderna içinde iyi olduğuna karar verdiler. Ama AstraZeneca-Oxford diğerlerin farklı çalışıyor. Ve son iki aşı çok güvenli ve etkili olduklarını gösteren test sonuçlarının ürünü. Tamamen farklı -ve az etkili- bir aşının hatalı bir testinin sonradan yapılan analizinin bulguları, kanıtlanmış bir formülden uzaklaşmak için ikna edici bir neden olarak görülebilir? Pfizer, bekleneceği üzere, önerdiği zamanlama takviminin terkedilmemesi yönünde tavsiyede bulundu.
Aşı bağışıklığını bir bağışıklık tepkisinin bir başka tepkiye çok benzediğini iddia edecek kadar çok iyi bildiğimiz hakkında iyi temellendirilmiş ama test edilmemiş bir iddiada bulunabilir. Bazen aşıları karıştırmak bile kabul edilebilir.
Ama SARS-CoV-2’nin (Covid’e neden olan virüsün) biyolojisini ve bağışıklığını çok iyi anlamış değiliz. Geniş araştırmalardan sonra, bazı ampirik olarak elde edilmiş müdahalelerin uygun olmadığı şimdiye kadar ortaya çıktı. Örneğin, eski Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump’ın bir zamanlar çok sevdiği hidroksiklorokin’in Covid-19’la mücadelede etkili olduğu ciddi bir araştırma sonucunda reddedildi. Aslında, bu sıtma ilacı hastalara zarar verebilir.
Aşının ikinci dozunun gecikmesi hangi zararlara neden olur? Eğer hastaların bağışıklık tepkileri dozlar arasında ortadan kalkarsa, bulaşmaya açık hale gelirler, fakat bu risk özellikle yüksek bulaşma alanlarında yüksek sayıda kişinin aşılanması ile dengelenebilir.
Daha ciddi bir tehdit, potansiyel olarak mevcut aşıların etkili olamayacağı virüsün mutasyonlarının çıkması ihtimalinde yatıyor. Nüfusun büyük kısmı aşılandıktan sora, bağışıklık baskısı “kaçan mutantları” (antikor direnişine yenilmeyen) seçerek bu tür mutasyonların ortaya çıkışını hızlandırabilir.
AŞI YAPILANLARDA YENİ VİRÜS ÇEŞİTLERİ ORTAYA ÇIKIYOR MU?
Bu hangi aşı takviminin kullanıldığı ile ilgili olmaksızın ortaya çıkar, ancak 12 haftalık takvim riski artırır. Her şeyden öte, bağışıklık azaldığı için, kaçan mutantların seçimi şansı artar, özellikle virüs muhtemelen tamamlanmamış aşı tepkisine sahip olan insanlara bulaşacağı için. Tıpkı bir antibiyotik dozunu tamamlamanın dirençli bakterilerin ortaya çıkışını en aza indirmek için elzem olması gibi, maksimum bağışıklığı hızla sağlamak (geleneksel doz takvimini kullanmak) aşının etkisini korumaya yardımcı olabilir.
İngiltere hükümeti takvimi zaten değiştirdiği için, dayandığı test varsayımları dışında, yapabileceğimiz çok az şey var. Bir aşı dozu 84 gün sonra ne kadar bağışıklık sağlayabilir? Her iki aşı tipi de benzer bağışıklık düzeyleri yarattı mı? SARS-CoV-2 bulaşma riski 4 haftalık ve 12 haftalık değişikliklerde yüksek mi? Aşı yapılanlarda yeni virüs çeşitleri ortaya çıkıyor mu?
İngiltere salgın sırasında, hasta bakımında küresel olarak çok büyük iyileşmeler sağlayan, iyi tasarlanmış rastgele kontrollü çalışmalarla, tıbbi müdahalelerin geliştirilmesine liderlik etti. Bu kanıt yönelimli yaklaşımın şimdi terkedilmesinin bir bahanesi yok.
Eğer İngiltere aşı dozları ile ilgili kararının uygulanmasını ertelemezse, en azında riskleri değerlendiren ciddi araştırmalar yapmalıdır. Ülke zaten yeni koronavirüsün daha bulaşıcı bir tipini yarattı. Halk sağlığına yönelik tehdidi potansiyel olarak ölümcül bir hata ile şiddetlendirmemelidir.
