Biden’dan Xi’ye telefon iyimserliği diriltti

 CRI Türk Dış Haberler Servisi

21. yüzyılın çerçevesini belirleyecek Çin ve ABD ilişkilerinde Trump’ın bıraktığı yıkıcı mirasa rağmen ilerleme kaydediliyor. ABD lideri Biden, Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping’i arayarak Çin Yeni Yılı’nı kutladı. Liderler karşılıklı saygı temelinde yapıcı temaslara açık olduklarının altını çizdi.

Çin ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasında beklenen görüşme perşembe günü sabah saatlerinde yapıldı. Her iki taraf da liderlerin ne kadar süre konuştuklarını kamuoyuna açıklamalarsa da Çin yönetimi ABD’ye oranla görüşmenin içeriğine dair bilgilendirici bir metni kamuoyuna sundu.

Beijing’den gelen açıklamanın aksine, kısa ve seçici bir dil kullanan Beyaz Saray yönetimi, Biden’ın Çin’in yeni yılı vesilesiyle kutlamada bulunduğunu duyurdu. Çin medyasında Biden’ın zamanlaması Washington’dan gelen iyi niyet ve jest olarak yorumlandı. İki ülkenin çatışmalardan kaçınarak, iklim değişikliği gibi geniş alanlarda iş birliği yapabileceğine işaret eden Biden, Çin’le karşılıklı saygı temelinde, dürüst ve yapıcı diyaloğa hazır olduklarını beyan etti.

FARKLILIKLAR DOĞAL İSTİŞARE ZORUNLU

Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ise ABD Başkanı olarak seçilen Biden’ı kutlayarak başladığı konuşmasında iş birliğine ve ülkesinin ulusal egemenlik konusundaki hassasiyetine dikkat çekti. Taiwan adası, Hong Kong Özel İdari Bölgesi ve Xinjiang gibi meselelerin Çin’in iç işleri olduğunu ve bu noktada Washington’ın dikkatli davranmasını dileyen Xi, diğer meselelerdeki konuların ise diyalog yoluyla çözülebileceğini ifade etti. Çin lideri konuşmasında şunları kaydetti:

“Çin ve ABD bazı konularda farklı fikirlere sahip olmalarına rağmen, önemli olan karşılıklı saygı gösterilmesi, eşit davranılması, fikir ayrılıklarının yapıcı yolla kontrol edilerek çözülmesidir. İki ülkenin diplomatik kurumları, ikili ilişkilerdeki sorunla, önemli uluslararası ve bölgesel konular üzerinde derinlemesine temaslarda bulunabilir. İki ülkenin ekonomi, finans, yasa yürütme ve ordu gibi birimleri arasındaki temaslar da artırılabilir. İki taraf, birbirinin politika amaçlarını daha iyi anlamak için diyalog mekanizmalarını yeniden kurmalıdır.”

BIDEN SERT ATMOSFERİ YUMUŞATMAK İSTEDİ

Washington’dan gelen telefonu değerlendiren Çin Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü’nde araştırma görevlisi olan Zhang Tengjun, “Telefon görüşmelerinin içeriğine bakıldığında, Biden ABD’nin çıkarları doğrultusunda kalarak Çin ile daha fazla iş birliği arıyor.” diye konuştu. Global Times gazetesine demeç veren Zhang, Biden’ın yaklaşımının Çin ve ABD arasındaki temasların atmosferini belirleyeceğini sözlerine ekledi.

Global Times’ın görüşlerine başvurduğu bir diğer uzman ise Çin Dış İlişkiler Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Enstitüsü Profesör Li Haidong oldu. Li, yeni ABD Başkanı seçildikten sonra Çinli liderle kısa süre içinde görüşme yaptığını ancak Biden’ın telefonunun bir ay sonra geldiğini anımsattı. Biden’ın bu hamlesinin arkasında eski ABD Başkanı Donald Trump’ın yarattığı Çin karşıtı atmosferin olduğunu vurgulayan Li Haidong “Biden, Çin’e çok yaklaşmaması için iç baskı ile karşı karşıya. Buna karşın Yeni Yıl öncesinde Çin lideri ile telefonda görüşme yapmayı tercih etmesi Biden’ın ayrılıkları kontrol altına alma ve ikili bağları geliştirme istediğini gösteriyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Lin ayrıca, Biden’ın Hong Kong Özel İdari Bölgesi ya da Taiwan adası gibi hususlarda selefi Trump’ın aksine tek taraflı yaptırımlardan ziyade diyalog yoluyla ihtilafların üstesinden gelmek isteyeceğinin altını çizdi.

BIDEN İLK SİNYALİ TELEVİZYONDAN VERMİŞTİ

ABD liderinin yeni yıl öncesinde Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping’i araması uluslararası kamuoyunda iyimserlik rüzgârı estirirken, Biden yumuşama sinyallerini son olarak katıldığı CBC kanalında vermişti.  Çin lideri ile henüz temas kurmamasının ardında özel bir neden yatmadığını savunan Biden, Xi Jinping ile dünyada en çok vakit geçiren liderlerden biri olduğu dile getirmişti.

Öte yandan Çin ile “çatışma değil ama ciddi bir rekabet” isteğini saklamayan Joe Biden, dış politikaya dair yaptığı ilk konuşmasında 6 kez gündeme getirdiği Beijing yönetimi ile sadece bir kez iş birliğini gündeme getirmişti. Çinli uzmanlar bu bağlamda Biden’ın Trump’ın iç kamuoyunda bıraktığı mirasa dikkat çekerek özellikle iklim değişikliği ve salgınlarla mücadele gibi konularda taraflar arasındaki dayanışmanın giderek güçleneceğine dikkat çekiyor.