China Daily / Sun Jiashan
‘’Metaverse’’ (evren ötesi ya da sanal evren) ifadesi yazdan bu yana sıcak bir tartışma konusu oldu ve yılın en sıcak yeni kelimeleri arasında yer aldı. Her ne kadar Facebook kendisini Meta olarak yeniden adlandırsa da Facebook ve Microsoft bu ifade üzerinde hak iddia ettiler.
Birdenbire metaverse ile ilgili her türlü araştırma programları, kurumlar ve uygulamalar türedi. Ancak metaverse tam olarak nedir?
Neal Stephenson’ın metaverse ifadesini icat ettiğine inanılıyor. Stephenson, metaverse ifadesini, 3 boyutlu ve diğer sanal gerçeklik ortamlarında gerçek gibi avatarların görüştüğünü zihinde canlandırdığı ‘’Snow Crash’’ adlı 1992 yılında yayımlanan bilim kurgu romanında kullandı. Bu yüzden metaverse, kullanıcılara dijital bir evrende ‘’yaşıyor’’ gibi hissetmesini sağlayan, mobil internet, nesnelerin interneti, sanal gerçeklik, artırılmış gerçeklik, yapay zekâ ve videoların da arasında bulunduğu birçok ileri teknoloji öğesinin bileşiminden oluşmaktadır.
METAVERSE BALON ÜRETEBİLİR
Yeni bir sermaye piyasası öğesi olarak bu kavram o kadar abartıldı ki şimdi birçok hisse balonu üretilebilir.
Sosyal medya devletlerle balayı dönemini çoktan geçti. Örneğin Facebook, ABD’li düzenleyici kurumlarla tekelcilik, özel hayatın ihlali, kullanıcıların verilerinin yanlış kullanımı, yanlış bilgi yayılması suçlaması ve diğer ciddi konularda mücadele ediyor.
Ayrıca devletlerin sosyal medya ve uygulamalara karşı denetimi sanal alana da uzadı. Ve ABD yönetimi Facebook’un çıkardığı kripto para birimi Libra’yı sıkı biçimde izliyor.
Aslında Covid-19 salgınının patlak vermesinden önce bile Facebook’un büyümesi dünya çapında yavaşlamıştı. Bu yüzden Facebook şirketleri ele geçirmeye ve sanal gerçekliğe, artırılmış gerçekliğe ve bulut oyunlarına odaklanmaya başladı. Ancak ortaya çıkan bu teknolojiler öngörülebilir gelecekte insanlar tarafından kitlesel ölçekte kullanılmaktan uzaktır.
Bunun için sosyal medya şirketleri ‘’yeni bir hikâye’’ yaratmaya ve onu sermaye piyasasına satmaya karar verdi. Ve belki de bunun için Facebook ismini Meta olarak değiştirdi. Ancak ileri teknolojide bir ileriye doğru sıçramadan ziyade, isim değişikliği daha çok internet devlerinin büyümelerini destekleyecek hilelerin tükendiği gibi göründüğü bir zamanda değerlerini artırmayı amaçlayan bir iş taktiğidir.
Ancak metaverse Stephenson’ın bilim kurgu romanı Snow Crash’dan ödünç alınan ve Vernon Vinge’nin True Names (1981) ve William Gibson’ın Neuromancer (1984) adlı bilgisayar korsanları çalışmalarından esinlendiği bir ifadeden başka bir şey değildir. Snow Crash romanından başka metaverse, 2018 yılındaki Ready Player One adlı filmdeki bir ‘’vahanın’’ adı dahil olmak üzere ekranda göründü.
2. DÜNYA SAVAŞINDAN BERİ METAVERSE GİRİŞİMLERİ
Aslına bakılırsa bilim insanları İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana metaverse yaratmaya giden teknolojileri geliştirmeye başladılar. Son günlerde bu kavramı abartarak, internet ve sosyal medya şirketleri daha fazla para kazanmak için yeni bir hikâye yaratmaya çalışıyor.
Bu çağdaş kapitalizmin ne kadar köpüklü olduğunu gösteriyor. Özellikle son yıllarda finansal piyasanın güçlü performansına rağmen, ABD kendi sınırları içinde ekonomisini sürdürmek ve yeni işler yaratmak için yeterli endüstrilere sahip değilken, yönetim borç limitini yükseltmeyi sürdürerek, ülkeyi kredi temerrüdüne doğru sürüklüyor.
Bu bir uğursuzluktur. Çünkü bazı kapitalistler, 2000 yılındaki internet şirketi çöküşü ve 2008 yılındaki yüksek riskli kredi krizinden sonra, diğer bir küresel finansal krize yol açabilecek zamanından yıllar önce metarverse kavramından kar elde etmeye çalışıyorlar.
Çin’in metaverse çılgınlığından para kazanmaya çalışan finansal spekülatörlere karşı yüksek alarm seviyesinde kalması gerekiyor, çünkü özellikle bu tür eylemler kaynakların verimli dağıtımını bozabilir, yetenekli kimselerin yetiştirilmesini engelleyebilir ve endüstrilere zarar verebilir. Bu, Çin tekelleşmeyi engellemek adına sıkı önlemler aldığı için çok önemlidir.
Kapitalistlerin metaverseyi niçin abarttığının gerçek sebebi ortaya çıktığı için Çinli yetkililer, sakin kalmalı ve potansiyel metaverse balonuyla etkili biçimde ilgilenmeye hazırlanmalıdır.
Ayrıca körü körüne Kuzey Amerika ve Batı Avrupa’nın ekonomik büyüme modellerini izlemekten ziyade Çin, dijital ekonomi üzerinde mutlak kontrole sahip olmalıdır. Ve dijital altyapının inşasını hızlandırarak ve yönetim sistemini düzelterek Çin, dijital ekonominin ulusal ekonominin yanı sıra sağlıklı şekilde gelişmesini sağlama almalıdır.
