New York Times endişeli: “Aşının yumuşak gücünden mahrum kalıyoruz”

Covid-19 aşısının geçen yıl aralık ayında piyasaya sürülmesinden bu yana, kaos Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) yayıldı. Aşılanma yavaş bir şekilde ilerliyor ve aşıdan dolayı sık sık alerji vakaları çıkıyor…

Avrupa ve Amerika kıtalarında aşı erişimi için söz düellosu yaşanırken, Çin, Orta Doğu ve Afrika gibi bölgelerdeki ülkelere aşılar gönderdi. Aynı zamanda Rusya ve Hindistan da küresel aşıların adil dağıtımına katkıda bulunuyor. Bu durumu gören ABD medyası endişelenmeye başladı.

New York Times 28 Şubat’ta “Aşı Diplomasisi Çağı Geldi” başlıklı bir köşe yazısı yayınlandı.

ABD’nin ulusal çıkarları için, kilit “yumuşak güç” avantajlarını Rusya veya Çin’e kaptırmaması gerektiğine yer verilen makalede “yoksul ülkeler kimin ne zaman yardım sağladıklarını hatırlayacaklar” diye yazıldı.

Şubat ayının başlarında, New York Times Avrupa ve Amerika ülkelerini Çin ve Rusya’nın Covid-19 aşısıyla doğru bir şekilde yüzleşmeye çağıran bir makale yayınlamıştı. İlgili verilere atıfta bulunan makalede, Çin ve Rusya’nın ürettiği Covid-19 aşılarının lojistik, fiyat ve etkinlik gibi çeşitli faktörler nedeniyle Orta Doğu ve Afrika gibi bölgelerdeki ülkeler için tercih edilen seçenek haline geldiği belirtildi.

Aynı zamanda Avrupa ve Amerika ülkeleri aşı dağıtımı ve aşılamada kaos içine girdi ve ülkeler arasında aşı savaşları çıktı. Bu aynı zamanda Fransa, İspanya ve Almanya gibi ülkeleri “aşı milliyetçiliği” üzerine düşünmeye sevk etti ve Çin ve Rusya’dan aşı siparişi verme olasılığını tartışmaya başladı.

ABD’nin küresel aşı dağıtımının verimliliğini artırma ve küresel aşıların adil dağıtımını gerçekleştirme çabalarında hiç yer almadığını, hatta bir zamanlar DSÖ’den çekildiğini belirtmek gerekir.

New York Times’ta  28 Şubat’taki makalede bir kez daha uyarıda bulunularak ABD’deki aşılama çalışmaları doğru yolda ilerledikçe, Amerikalılar ve ABD yönetiminin iki şeye dikkat etmesi gerektiğini hatırlatıldı: Birincisi, yeni koronavirüsün dünyanın her yerinde ortadan kaldırılmasından önce, salgın ortadan kalkmayacak. İkincisi, tespit edilen vakaların sayısının hala artmakta olduğu bazı ülkelerde aşı bulunmamaktadır.

Makaleye göre, Amerikalıların yaklaşık yüzde 14’ü en az bir doz aşı aldı; ABD Dış İlişkiler Konseyi’nin tahminlerine göre, 18 Şubat itibariyle, düşük gelirli ülkelerin sadece yüzde 7’si aşı oldu.

New York Times ayrıca ülkelerin aşı seçilmesi konusundaki bağımsız kararlarını siyasallaştırdı ve bunu sözde “aşı diplomasisi” ile ilişkilendirerek ABD yönetimini mümkün olan en kısa sürede bu sürece katılıp Çin ve Rusya’yla “yumuşak güç” rekabeti başlatmaya çağırdı.

New York Times, Rusya ve Çin’in “bu fırsatı çok erken yakaladıkları” ve geçen yılın baharından beri salgın durumu ağır olan ülkelere maske ve koruyucu ekipman gibi tıbbi malzemeler sağlamaya başladıkları iddiasında bulundu.

Günümüzde, düşük ve orta gelirli ülkelerde aşı talebi gittikçe daha acil hale geldikçe, Çin ve Rusya, Sırbistan ve Macaristan gibi Avrupa ülkeleri de dâhil olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki ülkelere art arda aşılar gönderdi. Bunların arasında Sırbistan, Çin aşılarının katkısıyla aşılama hızında Avrupa’ya “liderlik ediyor”.

Çin en başından beri aşıyı bir küresel kamu ürünü olarak görüyor.

Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Wang Wenbin, 8 Şubat’ta yaptığı konuşmada,  Çin’in Pakistan dâhil 53 gelişmekte olan ülkeye aşı yardımı sağladığını ve 22 ülkeye aşı ihraç etmekte olduğunu kaydetti. Sözcüye göre, Çin ayrıca DSÖ’nün Covid-19 Aşıları Küresel Erişim Programı (COVAX) aktif olarak katılarak esas olarak gelişmekte olan ülkeler için kullanılmak için plana 10 milyon doz aşı sağlamaya karar verdi.

Analiz şirketi Airfinity’den gelen verileri kaynak gösteren New York Times, Sinovac’ın bu yıl 12 ülkeye 350 milyon doz aşı ihraç etmek için anlaşmalar imzaladığını, Sinopharm’ın 11 ülkeye yaklaşık 194 milyon doz ihraç ettiğini ve Rusya şirketi “Satellite V”nin 17 ülkeye yaklaşık 400 milyon doz ihraç edeceğini belirtti. New York Times’a göre, bu üç şirketin her birinin 2021’de 1 milyar doz aşı üretme kabiliyetine sahip olacağı açıklanmıştı.

Bunun dışında, Hindistan da kendisi aşıyı geliştirerek yurt dışına göndermeye başladı.

Bu senaryoyu gören ABD yönetimi de katılmaya başladı. Başkanlığı devraldıktan sonra Biden, ABD’nin DSÖ’ye döneceğini, COVAX’a katılacağını ve küresel aşı dağıtımı için 4 milyar ABD doları sağlayacağını taahhüt etti.